UX và UI design. Hiểu thế nào cho đúng?

Có thể bạn đã từng nghe đến những tranh luận rằng thế nào là một sản phẩm có UX tốt hay một website nào đó có UI tệ như thế nào. Hai khai niệm này có thể lạ lẫm hoặc không đối với bạn. Nhưng thực sự bạn đã phân biệt được sự khác biệt giữa thiết kế giao diện người dùng (User Interface Design - UI Design) và thiết kế trải nghiệm người dùng (User Experience Design - UX)? Đừng lo lắng nếu bạn vẫn chưa hiểu biết cặn kẽ về chúng bởi bạn không phải là người duy nhất.

Trong bài viết này tôi sẽ chia sẻ với bạn những sự khác nhau giữa UX và UI design. Các định nghĩa được nêu ra có lẽ sẽ giúp bạn hiểu biết sâu sắc hơn về chúng và tự tin hơn trong công việc.

UX không phải là UI

Như đã đề cập ở trên, UX và UI chắc chắn có sự khác biệt.

Trước tiên, tôi xin đưa ra một công thức đơn giản cho khái niệm thiết kế giao diện người dùng (UI):

Thiết kế giao diện người dùng = Thiết kế trực quan + Thiết kế tương tác.

Thiết kế trực quan hiểu nôm na là thiết kế giao diện của trang web, qua đó, bạn thể hiện được “bản sắc” riêng của thương hiệu mình.

Thiết kế tương tác là thiết kế dành cho những tương tác của người dùng với trang web của bạn.

Ví dụ như khi người dùng nhấp vào nút đăng ký, thiết kế tương tác sẽ làm nhiệm vụ biến đổi nút đăng ký sang màu khác hay trạng thái khác để thông báo cho người dùng biết họ đã hoàn thành thao tác.

Mặc dù cả UX lẫn UI đều cần thiết kế tương tác, tuy nhiên ý nghĩa của việc thiết kế tương tác này lại khác nhau. Bạn có thể hình dung thiết kế UX mang tính “vĩ mô” hơn, trong khi thiết kế UI chỉ thiết kế những tương tác có tầm “vi mô”. Như vậy, thiết kế UI tạo ra các tính năng giúp thu hút mọi người và thiết kế UX sẽ làm nhiệm vụ giữ chân họ ở lại.

Lấy ví dụ cho dễ hiểu: Một nhà thiết kế UX sẽ thiết kế các bước mà người dùng thực hiện để đăng ký nhận email của bạn cũng như làm thế nào để người dùng biết họ đã đăng ký thành công. Thiết kế này sau đó được chuyển cho nhà thiết kế UI. Các nhà thiết kế UI sẽ tinh chỉnh các tương tác này, thêm màu sắc và điểm nhấn để trải nghiệm người dùng trở nên hoàn thiện hơn.  

UX giúp giao diện hữu ích hơn. Còn UI giúp giao diện đẹp hơn

Nếu không có UI sẽ thật nhàm chán. Nhưng không có UX mọi thứ sẽ trở nên mất kiểm soát.

Một sản phẩm hữu ích có thể đáp ứng một nhu cầu nào đó nhưng vẫn chưa thể thích ứng với thị trường. Nhà thiết kế UX sẽ có vai trò quan trọng đem sản phẩm này ra thị trường. Quá trình nghiên cứu của một nhà thiết kế UX sẽ bao gồm việc phân tích tính cạnh tranh, phát triển các đặc tính riêng biệt, và sau đó phát triển một sản phẩm có giá trị bằng hay nhiều hơn giá trị tối thiểu của các sản phẩm tương tự trên thị trường. Sản phẩm này phải có giá trị cho khách hàng mục tiêu của bạn. Để biết được giá trị mang lại nhiều hay ít cần phải trải qua các thử nghiệm trong suốt vòng đời sản phẩm.

Một khi định hướng người dùng (user flow) và khung sườn (wireframe) đã được xây dựng và thử nghiệm, nhà thiết kế giao diện người dùng (UI) sẽ tham gia vào quá trình để làm cho sản phẩm thiết kế mang tính thẩm mỹ hơn. Người thiết kế UI sẽ làm nhiệm vụ lựa chọn màu sắc, cách bố trí các con chữ sao cho vừa hấp dẫn, vừa dễ dàng sử dụng. Tuy nhiên, quyết định lựa chọn màu sắc, bố cục nào không dựa trên cơ sở là sở thích cá nhân của người thiết kế, mà dựa trên các lý do đã được phân tích rõ ràng bởi các nhà thiết kế UX. Dựa trên các phân tích, nhà thiết kế giao diện người dùng có thể xây dựng một hệ thống phân cấp thị giác (visual hierarchy) để định hướng sự tập trung của khách hàng, cho họ biết cần phải làm gì để đạt được mục tiêu của mình.